युरोपियन मुलुक रोमानिया पछिल्ला वर्षहरूमा नेपाली श्रमिकहरूको आकर्षणको केन्द्र बनेको छ। कृषि, निर्माण, उत्पादन उद्योग ,होटेल तथा रेस्टुरेन्ट का विभिन्न कार्य क्षेत्रहरूमा नेपाली श्रमिकहरूको माग उच्च रहेको छ। तर, रोजगारीका अवसरहरूका साथै, उनीहरूले ठगी, असमान व्यवहार, र उचित सहयोगको अभावले गर्दा गम्भीर चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका छन्।
नेपाली श्रमिकहरूलाई झेल्नुपरेका मुख्य समस्या :
एजेन्ट र एजेन्सीहरूको ठगी —
नेपाली श्रमिकहरूलाई रोमानिया लैजाने नाममा धेरै नेपाली रोजगारदाताहरूले अत्यधिक शुल्क लिने, झुटा आश्वासन दिने र ठगी गर्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ। रोमानियामा पनि नेपालीले नेपालीलाई ठग्ने घटना उल्लेख्य रूपमा बढेका छन्। ठगिएका श्रमिकहरूलाई गैरकानुनी रूपमा काम गर्न बाध्य पारिनु का साथै सम्झौता अनुसारको रोजगारी नदिइने समस्या छ।
असमान व्यवहार र कठिन कामको दबाब —
केही श्रमिकहरूलाई कठिन परिस्थितिमा काम गराइन्छ, तर उचित पारिश्रमिक र सेवा सुविधा दिइँदैन। लामो कार्य समय, असुरक्षित कार्यस्थल, र न्यूनतम स्वास्थ्य सुरक्षाको गुनासो बढ्दो छ।
भाषा र सांस्कृतिक अवरोध —
स्थानीय भाषा नबुझ्नाले श्रमिकहरूलाई आफ्नो समस्या व्यक्त गर्न कठिन भइरहेको छ। यो समस्या सुल्झाउन कुनै संरचनात्मक व्यवस्था नभएकोले उनीहरू थप तनावपूर्ण अवस्थामा छन्।
कन्सुलर सेवा अभावको असर —
रोमानियामा नेपाली कन्सुलर सेवा नभएकाले श्रमिकहरूले कानुनी, कागजात व्यवस्थापन र अन्य आवश्यक सहयोग प्राप्त गर्न कठिनाइ भोगिरहेका छन्।
पासपोर्ट र अन्य महत्त्वपूर्ण कागजात व्यवस्थापनमा समस्या —
पासपोर्ट हराउनु, नविकरण गर्नुपर्ने अवस्था वा अन्य कागजात व्यवस्थापनका लागि श्रमिकहरूले थप झन्झट व्यहोर्नु परेको छ ।
कानुनी र सामाजिक सुरक्षाको अभाव —
श्रमिकहरूले कन्सुलर सहयोग नपाउँदा उनीहरूलाई ठगिएका वा अन्याय भएको अवस्थामा कानुनी सहायताका लागि स्थानीय तेस्रो पक्षमा निर्भर रहनुपरेको छ।
नेपालीले नेपालीलाई ठग्ने प्रवृत्तिको अन्त्यको आवश्यकता —
रोमानियामा कामको नाममा नेपाली एजेन्ट र एजन्सीहरूले नै आफ्ना दाजुभाइ-बहिनीलाई ठग्ने घटना व्यापक छन्। एजेन्टहरूले श्रमिकहरूबाट अस्वाभाविक शुल्क असुल्ने, गलत जानकारी दिने, र सम्झौतामा तोकिएको काम उपलब्ध नगराउने काम गरिरहेका छन्।
सम्बन्धित निकायहरूको भूमिका —
यस्तो प्रवृत्तिको अन्त्यका लागि नेपाल सरकार, वैदेशिक रोजगार विभाग, र सम्बन्धित संघसंस्थाले तत्काल कडा कदम चाल्नुपर्छ।
एजेन्टहरूको निगरानी र नियमन —
वैदेशिक रोजगारमा संलग्न नेपाली एजेन्सीहरूको कडा अनुगमन गरी अनियमितता गर्ने एजेन्टहरूमाथि कारबाही गर्नुपर्छ।
श्रम सम्झौतामा पारदर्शिता सुनिश्चितता —
रोमानियामा पठाइनु अघि श्रमिक र रोजगारदाता बीच पारदर्शी सम्झौता गराउने व्यवस्थाको विकास गर्न आवश्यक छ।
श्रमिकलाई प्रशिक्षण र जानकारी —
रोमानिया जानुअघि श्रमिकहरूलाई पर्याप्त प्रशिक्षण र जानकारी उपलब्ध गराउनु अत्यावश्यक छ। यसले उनीहरूलाई रोजगार प्रक्रियादेखि रोमानियाको कानुनी, सामाजिक, र सांस्कृतिक वातावरणमा सहज रूपमा घुलमिल हुन सहयोग पुर्याउँछ।
भाषा र सांस्कृतिक तालिम —
श्रमिकहरूलाई रोमानियाली भाषा र स्थानीय संस्कृति सम्बन्धी आधारभूत तालिम प्रदान गर्नुपर्छ। यसले काम गर्नका साथै, दैनिक जीवनमा पनि उनीहरूलाई सहज बनाउँछ।
श्रम कानुन र अधिकारबारे जानकारी —
श्रमिकहरूलाई रोमानियाको श्रम कानुन, न्यूनतम पारिश्रमिक, कार्य घण्टा, र उनीहरूको अधिकारबारे जानकारी गराउनुपर्छ। यसले ठगी र शोषणको सम्भावना कम गर्दछ।
समझदारीपूर्ण श्रम सम्झौता —
रोमानिया जाने श्रमिकहरूलाई रोजगारदातासँग हुने श्रम सम्झौताको बुँदाहरू राम्रोसँग बुझ्ने र स्वीकृति दिने प्रक्रियामा सहभागी गराउनुपर्छ।
संकट व्यवस्थापन र सहयोग प्रविधि —
श्रमिकहरूले आपतकालीन अवस्थामा कसरी कन्सुलर वा अन्य सहायता लिन सकिन्छ भन्ने जानकारी पाउनुपर्छ। यसमा सम्पर्क नम्बर, आपतकालीन सेवाहरू, र स्थानीय एनजीओहरूको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुन्छ।
वैदेशिक रोजगारमा हुने ठगीबारे सचेतना अभियान —
रोजगारदाताको झुटा आश्वासन र एजेन्टहरूको ठगीबाट बच्न श्रमिकहरूलाई सचेत बनाउने अभियान सञ्चालन गर्नुपर्छ। वैदेशिक रोजगार विभागले यसमा विशेष पहल गर्नुपर्छ।
यस प्रकारको प्रशिक्षणले श्रमिकहरूलाई नयाँ गन्तव्यमा आत्मनिर्भर, सुरक्षित, र आत्मविश्वासी बनाउनुका साथै ठगी र समस्याबाट बच्न सशक्त बनाउनेछ।
रोमानियामा रहेका नेपाली श्रमिकहरूको अवस्था सुधार गर्न नेपाल सरकार, रोजगारदाता कम्पनीहरू, र रोमानियाली सरकारबीच सहकार्यको आवश्यकता छ। कन्सुलर सेवाको अभावले नेपाली श्रमिकहरूको समस्या झन् जटिल बनेको हुँदा तत्काल कदम चाल्नु अत्यन्त आवश्यक छ। नेपाली श्रमिकहरूको हित संरक्षणका लागि सुदृढ नीति र संरचनाको विकास प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने देखिन्छ।