मुख्य विशेषताहरू :
— स्थानीय किंवदन्तीअनुसार १३०० वर्ष पुरानो धार्मिक इतिहास।
— हरिबोदनी एकादशीमा लाग्ने विशेष मेला, झाँक्री नृत्य मुख्य आकर्षण।
— प्राकृतिक सौन्दर्य र साहसिक पर्यटनको प्रचुर सम्भावना।
धादिङ — धादिङ जिल्लाको उत्तरी भेगमा अवस्थित गंगाजमुना गाउँपालिकामा पर्ने गंगाजमुना झरना, धार्मिक आस्था र प्राकृतिक सौन्दर्यको एक अनुपम संगम हो । स्थानीय किंवदन्तीहरूले यस स्थललाई करिब १३०० वर्ष पुरानो धार्मिक केन्द्रको रूपमा चित्रण गर्दछन्, जसले यस स्थानलाई केवल एक झरना मात्र नभई एक जीवन्त सांस्कृतिक धरोहरको रूपमा स्थापित गरेको छ । अपार पर्यटकीय सम्भावना बोकेको यो क्षेत्र, विशेष गरी हरिबोदनी एकादशीमा लाग्ने भव्य जात्राका लागि प्रख्यात छ ।
१. धार्मिक तथा पौराणिक महत्व
स्थानीय बासिन्दा तथा विभिन्न पौराणिक आख्यानहरूका अनुसार, गंगाजमुना झरनाको इतिहास निकै पुरानो छ ।
किंवदन्ती : एक प्रचलित विश्वासअनुसार, करिब १३०० वर्ष पहिले यस स्थानमा एक सिद्ध पुरुषले तपस्या गरेका थिए । उनको तपस्याबाट प्रसन्न भई स्वयं गंगा र जमुना देवीहरू प्रकट भएको र सोही स्थानबाट दुईवटा छुट्टाछुट्टै जलधारा (झरना) को उत्पत्ति भएको मानिन्छ । यिनै दुई धारालाई गंगा र जमुना (दिदी-बहिनी) को प्रतीकको रूपमा पुजिन्छ ।
आस्थाको केन्द्र : यहाँ रहेको मन्दिरमा दर्शन गर्नाले र झरनाको पानीले स्नान गर्नाले सम्पूर्ण पाप पखालिने र मनोकांक्षा पूरा हुने जनविश्वास छ । यो झरना केवल हिन्दु धर्मावलम्बीहरूको लागि मात्र नभई, बौद्धमार्गी तथा विशेष गरी बोन (धामी-झाँक्री) परम्परा मान्नेहरूका लागि पनि एक पवित्र तीर्थस्थल हो ।
२. हरिबोदनी एकादशीको विशेष जात्रा
गंगाजमुनाको मुख्य आकर्षण यहाँ प्रत्येक वर्ष कात्तिक शुक्ल पक्षको हरिबोदनी (ठूली) एकादशी का दिन लाग्ने विशाल जात्रा हो । यो जात्रा यस क्षेत्रकै सबैभन्दा ठूलो र महत्वपूर्ण धार्मिक जमघट हो ।
जात्राका मुख्य विशेषताहरू :
– धामी-झाँक्रीको जमघट : यो जात्राको सबैभन्दा विशिष्ट पक्ष भनेको धामी-झाँक्रीहरूको उपस्थिति हो । धादिङ, नुवाकोट, रसुवा, गोरखा लगायतका छिमेकी जिल्लाहरूबाट सयौंको संख्यामा धामी-झाँक्रीहरू आफ्नो परम्परागत भेषभुषामा उपस्थित हुन्छन् ।
– शक्ति आर्जन : उनीहरू झरनाको फेदमा रातभरि डम्फुको तालमा नाच्ने (झाँक्री नृत्य), काम्ने र विभिन्न तान्त्रिक विधिहरू प्रदर्शन गर्ने गर्दछन्। यस पवित्र स्थानमा आएर पूजाआजा गर्नाले आफ्नो तान्त्रिक शक्ति (गुरुको शक्ति) नवीकरण हुने र नयाँ शक्ति आर्जन हुने विश्वास उनीहरूमा छ ।
– भक्तजनको घुइँचो : हजारौंको संख्यामा भक्तजनहरू रातभर जाग्राम बस्ने, बत्ती बाल्ने, भजन-कीर्तन गर्ने र झरनामा स्नान गरी पुण्य कमाउने उद्देश्यले यहाँ आउँछन् ।
– सांस्कृतिक झाँकी : जात्रामा स्थानीय तामाङ, गुरुङ समुदायका मौलिक सांस्कृतिक झाँकीहरू, नाचगान र परम्परागत बाजागाजाहरूले थप रौनक थपेका हुन्छन् । यो मेला धार्मिक मात्र नभई एक महत्वपूर्ण सांस्कृतिक उत्सव पनि हो ।
३. पर्यटकीय सम्भावना र प्राकृतिक सौन्दर्य
धार्मिक महत्वका साथै, गंगाजमुना झरना प्राकृतिक सौन्दर्यका हिसाबले पनि उत्तिकै धनी छ ।
– मनोरम झरना : करिब १०० मिटरभन्दा बढी उचाइबाट दुई बेग्लाबेग्लै धारामा खस्ने यो झरनाको दृश्य अत्यन्तै मनमोहक छ ।
– प्राकृतिक दृश्यावलोकन : हरियाली जङ्गलको बीचमा अवस्थित यस स्थानबाट गणेश हिमाल, मनास्लु लगायतका हिमशृङ्खलाहरूको स्पष्ट दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ ।
– साहसिक पर्यटन : झरनासम्म पुग्ने पदमार्ग, क्यानोनिङ र रक क्लाइम्बिङ जस्ता साहसिक गतिविधिहरूको लागि पनि यो क्षेत्रमा प्रचुर सम्भावना देखिन्छ ।
४. चुनौती र अवसर
अपार सम्भावना हुँदाहुँदै पनि यो क्षेत्रले केही चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ ।
– पूर्वाधारको कमी : झरनास्थलसम्म पुग्ने सडकको अवस्था अझै पनि पूर्ण रूपमा सुध्रिन सकेको छैन, जसले गर्दा बर्खायाममा यात्रा कष्टकर बन्ने गर्दछ ।
– बासस्थान र प्रचारप्रसार : जात्राको समयबाहेक अन्य समयमा आउने पर्यटकहरूका लागि स्तरीय होटल, लज वा होमस्टे (घरबास) को पर्याप्त व्यवस्थापन हुन सकेको छैन । साथै, राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा यसको प्रचारप्रसार पनि अपुग देखिन्छ ।
