पोर्चुगल (लिस्बन) — युरोपेली मुलुक पोर्चुगल लगायत युरोपका अधिकांश देशहरूमा वर्षमा दुई पटक घडीको समय परिवर्तन हुने गर्दछ । यो परिवर्तनलाई ‘डेलाइट सेभिङ टाइम’ (DST) को रूपमा चिनिन्छ र यसको मुख्य उद्देश्य दिनको उज्यालोको अधिकतम उपयोग गर्नु हो ।
युरोपेली नियम अनुसार, यहाँका देशहरूमा समय एक वर्षमा दुई पटक परिवर्तन हुन्छ :
१. वसन्त ऋतुमा : मार्च महिनाको अन्तिम आइतबार, घडीलाई एक घण्टा अगाडि सारिन्छ । उदाहरणका लागि, रातिको १ बज्दा घडीलाई २ बनाइन्छ । यो परिवर्तनसँगै दिन लामो र साँझपख बढी उज्यालो हुने गर्दछ, जसलाई ‘समर टाइम’ पनि भनिन्छ ।
२. शरद ऋतुमा : अक्टोबर महिनाको अन्तिम आइतबार, घडीलाई पुनः एक घण्टा पछाडि सारिन्छ । अर्थात्, रातिको २ बज्दा घडीलाई १ बनाइन्छ । यो परिवर्तनपछि समय आफ्नो मानक ‘विन्टर टाइम’ मा फर्किन्छ, जसले गर्दा बिहान चाँडै उज्यालो हुन्छ ।
यो अभ्यास युरोपेली संघका सबै सदस्य राष्ट्रहरूमा एकैसाथ लागू हुन्छ, जसले गर्दा महादेशभरि समयको एकरूपता कायम रहन्छ । पोर्चुगल, स्पेन, फ्रान्स, जर्मनी, इटाली, बेलायत लगायतका देशहरूले यो प्रणालीलाई अपनाएका छन् । यद्यपि, आइसल्यान्ड, बेलारुस र रुस जस्ता केही युरोपेली देशहरूले भने ‘डेलाइट सेभिङ टाइम’ लागू गरेका छैनन् ।
किन गरिन्छ समय परिवर्तन ?
यसको पछाडिको मुख्य तर्क ऊर्जाको बचत गर्नु हो । साँझमा प्राकृतिक उज्यालोको बढी उपयोग हुँदा बिजुलीको खपत कम हुने विश्वास गरिन्छ । साथै, लामो दिनले मानिसहरूलाई कामपछि बाहिरी गतिविधिमा संलग्न हुन थप समय प्रदान गर्दछ, जसले पर्यटन र व्यापारमा पनि सकारात्मक प्रभाव पार्ने मानिन्छ ।
यद्यपि, पछिल्ला वर्षहरूमा समय परिवर्तनको प्रभावकारिता र यसले मानव स्वास्थ्यमा पार्ने असरबारे युरोपमा बहस चलिरहेको छ । केही अध्ययनहरूले यसले मानिसको निद्रा र शारीरिक चक्रमा नकारात्मक असर पार्न सक्ने देखाएका छन् । युरोपेली संघले भविष्यमा यो प्रणालीलाई हटाउने विषयमा छलफल गरे तापनि हालसम्म कुनै ठोस निर्णय भने भइसकेको छैन ।
तसर्थ, हालको व्यवस्था अनुसार पोर्चुगल लगायत युरोपका अधिकांश मुलुकहरूमा बस्ने नेपालीहरूले पनि वर्षको दुई पटक आफ्नो घडी मिलाउनु आवश्यक छ ।
