लिस्बन — एक दशकभन्दा लामो समयदेखि जनसांख्यिकीय संकट (demographic crisis) र घट्दो जनसंख्यासँग जुधिरहेको पोर्चुगलले अन्ततः राहतको सास फेरेको छ । सन् २०२५ सम्म आइपुग्दा, देशको जनसंख्या लगातार तेस्रो वर्ष पनि वृद्धि भएको छ, र यसको सम्पूर्ण श्रेय पोर्चुगलमा बढेको आप्रवासीहरूको आगमनलाई जान्छ ।
राष्ट्रिय तथ्यांक संस्थान (Instituto Nacional de Estatística – INE) र पोर्डाटा (Pordata) जस्ता आधिकारिक निकायहरूले सार्वजनिक गरेको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार, पोर्चुगलको जनसंख्या अहिले १ करोड ६ लाख नाघेको छ, जुन आप्रवासीहरूको सकारात्मक योगदानबिना असम्भव थियो ।
विगतमा, पोर्चुगल युरोपकै सबैभन्दा कम जन्मदर र तीव्र गतिमा बढ्दो वृद्ध जनसंख्या भएको देशहरू मध्ये एक थियो । मृत्युदरको तुलनामा जन्मदर निकै कम हुँदा देशको प्राकृतिक जनसंख्या वृद्धिदर ऋणात्मक (negative natural balance) थियो । यसको अर्थ, जन्मनेभन्दा मर्ने मानिसको संख्या बढी थियो, जसले देशको आर्थिक र सामाजिक भविष्यमाथि नै गम्भीर प्रश्न खडा गरेको थियो ।
युवा जनशक्तिको अभावले श्रम बजार र सामाजिक सुरक्षा प्रणाली (Segurança Social) मा ठूलो दबाब सिर्जना गरेको थियो । त्यस्तै सन् २०१७ पछि पोर्चुगल सरकारले आप्रवासन नीतिमा ल्याएको लचकता र यहाँको सुरक्षित जीवनशैलीले विदेशी नागरिकहरूलाई आकर्षित गर्न थाल्यो ।
सन् २०२५ सम्म आइपुग्दा, पोर्चुगलमा कानुनी रूपमा बसोबास गर्ने विदेशी नागरिकको संख्या १० लाख नाघेको अनुमान छ, जुन कुल जनसंख्याको लगभग १०% हो ।
पोर्चुगलको कृषि, निर्माण, पर्यटन, र रेस्टुरेन्ट जस्ता क्षेत्रहरूमा देखिएको श्रमिक अभावलाई आप्रवासीहरूले पूर्ति गरिरहेका छन् । विशेषगरी ब्राजिल, नेपाल, भारत, पाकिस्तान, र बंगलादेशबाट आएका आप्रवासीहरूले यी क्षेत्रहरूमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिएका छन् ।
आप्रवासीहरू पोर्चुगलको सामाजिक सुरक्षा प्रणालीका लागि महत्वपूर्ण आधार बनेका छन् । उनीहरूले तिरेको कर र सामाजिक सुरक्षा योगदानले देशको खस्कँदो प्रणालीलाई ठूलो टेवा दिएको छ । एक रिपोर्टअनुसार, आप्रवासीहरूले सामाजिक सुरक्षाबाट लिनेभन्दा कयौं गुणा बढी योगदान गरिरहेका छन्, जसले गर्दा प्रणालीमा अर्बौं युरोको बचत भएको छ ।
आप्रवासी समुदायहरूको जन्मदर स्थानीय पोर्चुगिज नागरिकको तुलनामा सामान्यतया उच्च छ । यसले देशको समग्र जन्मदरलाई बढाउन र जनसंख्याको उमेर संरचनालाई सन्तुलनमा राख्न मद्दत पुर्याएको छ । INE को तथ्यांकले पनि विदेशी आमाहरूबाट जन्मने शिशुहरूको संख्या बढेको देखाउँछ ।
पछिल्ला केही वर्षहरूमा पोर्चुगलमा दक्षिण एसियाली, विशेषगरी नेपाली, भारतीय र पाकिस्तानी समुदायको उपस्थिति उल्लेख्य रूपमा बढेको छ । कृषि, विशेषगरी देशको दक्षिणी क्षेत्र आलेन्तेजो (Alentejo) का फार्महरू र लिस्बन तथा पोर्टोका रेस्टुरेन्ट व्यवसायमा उनीहरूको भूमिका अपरिहार्य बनेको छ । उनीहरूले केवल श्रमिकको अभाव पूर्ति मात्र गरेका छैनन्, बरु आफ्नै साना व्यवसायहरू सञ्चालन गरेर स्थानीय अर्थतन्त्रमा समेत योगदान दिन थालेका छन् ।
आप्रवासनले पोर्चुगललाई जनसांख्यिकीय संकटबाट बाहिर निकाल्न मद्दत गरे पनि यसले केही चुनौतीहरू पनि थपेको छ । तीव्र गतिमा बढेको जनसंख्याका कारण लिस्बन र पोर्टो जस्ता प्रमुख शहरहरूमा आवासको चरम अभाव र मूल्यवृद्धि भएको छ । स्वास्थ्य सेवा र शिक्षा जस्ता सार्वजनिक सेवाहरूमा पनि चाप बढेको छ ।
यसबाहेक, आप्रवासीहरूको सफल एकीकरण (integration) र उनीहरूको श्रम शोषण हुन नदिनु सरकारका लागि प्रमुख चुनौती हो । आप्रवासीहरूको कानुनी प्रक्रियालाई सहज बनाउन हालै स्थापना गरिएको AIMA (Agency for Integration, Migration and Asylum) ले काम गरिरहेको छ, तर प्रक्रियागत ढिलासुस्ती अझै पनि एक समस्याको रूपमा रहेको छ ।
