क्यानडा — सन् २०२५ मा पनि नेपालीहरूको विदेश यात्राको क्रमले निरन्तरता पाएको छ, जसका मुख्य चालक वैदेशिक रोजगारी र उच्च शिक्षा नै देखिएका छन् । अध्यागमन विभाग, वैदेशिक रोजगार विभाग र शिक्षा मन्त्रालयबाट प्राप्त यस वर्षको हालसम्मको तथ्याङ्कले नेपालीहरूको प्रमुख गन्तव्य खाडी मुलुक, मलेसिया र अस्ट्रेलिया रहेको देखाएको छ । घुमफिर र व्यापारका लागि छिमेकी देश भारत जानेहरूको संख्या सधैँझैँ उच्च रहेको छ ।
वैदेशिक रोजगारी : मलेसिया र खाडी मुलुक नै पहिलो रोजाइ
यस वर्ष पनि नेपाली युवाहरूका लागि वैदेशिक रोजगारीको प्रमुख गन्तव्य मलेसिया र खाडी राष्ट्रहरू नै बनेका छन् । वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्याङ्कअनुसार, सन् २०२५ को पहिलो आठ महिनामा सबैभन्दा धेरै नेपालीहरू रोजगारीका लागि मलेसिया पुगेका छन् । त्यसपछि क्रमशः कतार, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) र साउदी अरेबिया नेपालीहरूको रोजाइमा परेका छन् ।
यी देशहरूमा निर्माण, सेवा क्षेत्र र सुरक्षा गार्डमा नेपाली कामदारको उच्च माग रहेकाले यो प्रवृत्ति कायमै रहेको वैदेशिक रोजगार व्यवसायीहरू बताउँछन् । पछिल्लो समय युरोपेली मुलुकहरू रोमानिया, क्रोएसिया र माल्टामा समेत रोजगारीका लागि जाने नेपालीहरूको संख्या बढेको छ, तर संख्यात्मक हिसाबले खाडी र मलेसिया नै अगाडि छन् ।
उच्च शिक्षा : अस्ट्रेलियाको आकर्षण कायमै
उच्च शिक्षाका लागि विदेश जाने नेपाली विद्यार्थीहरूको पहिलो रोजाइमा यो वर्ष पनि अस्ट्रेलिया नै परेको छ । शिक्षा मन्त्रालयबाट ‘नो अब्जेक्सन लेटर’ (NOC) लिने विद्यार्थीहरूको संख्याले यो कुराको पुष्टि गर्छ । गुणस्तरीय शिक्षा, पढाइसँगै काम गर्ने अवसर र स्थायी बसोबासको सम्भावनाका कारण अस्ट्रेलियाको आकर्षण घटेको छैन ।
अस्ट्रेलियापछि जापान, क्यानडा, अमेरिका र बेलायत नेपाली विद्यार्थीका प्रमुख शैक्षिक गन्तव्य बनेका छन् । जापानमा भाषा सिक्दै काम गर्न पाइने अवसर र प्राविधिक शिक्षाका कारण विद्यार्थी आकर्षित भएका छन् भने क्यानडा र अमेरिकामा उच्चस्तरीय विश्वविद्यालय र अवसरहरूले गर्दा विद्यार्थीहरू पुग्ने गरेका छन् ।
पर्यटन र तीर्थयात्रा : भारत र थाइल्याण्ड अग्रस्थानमा
नेपालीहरूको पर्यटकीय भ्रमणको सूचीमा छिमेकी मुलुक भारत पहिलो स्थानमा छ । खुला सिमाना, सहज पहुँच, सांस्कृतिक समानता र हिन्दू तथा बौद्ध धर्मावलम्बीहरूका लागि प्रमुख तीर्थस्थलहरू (चारधाम, बनारस, बोधगया) भएकाले लाखौँ नेपाली हरेक वर्ष भारत भ्रमण गर्छन् ।
भारतपछि, छोटो दूरीको पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा थाइल्याण्ड नेपालीहरूमाझ लोकप्रिय बनेको छ । सस्तो र सहज प्याकेज, सुन्दर समुद्री तट र मनोरञ्जनात्मक गतिविधिका कारण नेपाली पर्यटकहरू थाइल्याण्ड पुग्ने क्रम बढेको छ । यसबाहेक, दुबई, सिंगापुर र बाली (इन्डोनेसिया) पनि नेपाली पर्यटकहरूको रोजाइमा परेका छन् ।
समाजशास्त्री डा. रमेश पौडेलका अनुसार नेपालीहरूको विदेश यात्राको यो प्रवृत्तिले देशको सामाजिक-आर्थिक अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “देशभित्र रोजगारीका पर्याप्त अवसर सिर्जना नहुँदासम्म वैदेशिक रोजगारीमा जानेको लहर रोकिँदैन । त्यस्तै, गुणस्तरीय र व्यावहारिक शिक्षाको अभावले गर्दा उच्च शिक्षाका लागि विदेशिने विद्यार्थीको संख्या बढ्दो छ । यसले एकातिर देशमा रेमिट्यान्स भित्र्याए पनि अर्कोतर्फ ‘ब्रेन ड्रेन’को गम्भीर समस्या निम्त्याएको छ ।”
