लिस्बन — सन् २०२५ अक्टोबर १२ देखि पोर्चुगल सहित सम्पूर्ण युरोपेली शेंगेन देशहरूमा यात्रा गर्ने गैर-युरोपेली नागरिकहरूका लागि एक महत्वपूर्ण नयाँ नियम लागू हुने भएको छ । युरोपेली संघले लामो समयदेखि तयारी गरिरहेको प्रवेश/निकास प्रणाली (Entry/Exit System – EES) नामक यो स्वचालित सीमा नियन्त्रण प्रणालीले परम्परागत रूपमा पासपोर्टमा स्ट्याम्प लगाउने प्रक्रियालाई पूर्ण रूपमा विस्थापित गर्नेछ ।
यो नयाँ प्रणाली लागू भएपछि शेंगेन क्षेत्रमा प्रवेश गर्ने र बाहिरिने गैर-युरोपेली नागरिकहरूको विवरण इलेक्ट्रोनिक रूपमा दर्ता गरिनेछ । यसले सीमा नियन्त्रणलाई थप व्यवस्थित, छिटो र सुरक्षित बनाउने अपेक्षा गरिएको छ ।
के हो प्रवेश/निकास प्रणाली (EES) ?
EES एक स्वचालित सूचना प्रविधि प्रणाली हो जसले शेंगेन क्षेत्रमा छोटो अवधिका लागि (प्रत्येक १८० दिनको अवधिमा ९० दिनसम्म) यात्रा गर्ने गैर-युरोपेली नागरिकहरूको प्रवेश र बहिर्गमनको मिति र स्थान स्वचालित रूपमा रेकर्ड गर्दछ । यो प्रणालीले यात्रुको बायोमेट्रिक डाटा, जस्तै औंलाछाप (fingerprints) र अनुहारको फोटो (facial image), संकलन गरी उनीहरूको पहिचानलाई थप सुरक्षित बनाउँछ ।
प्रणालीले कसरी काम गर्नेछ ?
१. पहिलो पटक प्रवेशमा : शेंगेन क्षेत्रमा पहिलो पटक EES प्रणालीमार्फत प्रवेश गर्दा, सीमा सुरक्षा अधिकारीले यात्रुको पासपोर्ट स्क्यान गरी व्यक्तिगत विवरणका साथै चारवटा औंलाको छाप र अनुहारको फोटो खिचेर प्रणालीमा दर्ता गर्नेछन् । यो प्रक्रिया एक पटक मात्र गर्नुपर्नेछ ।
२. पछिका यात्राहरूमा : एक पटक बायोमेट्रिक डाटा दर्ता भइसकेपछि, त्यसपछिका यात्राहरूमा सीमा पार गर्न निकै छिटो र सजिलो हुनेछ । धेरैजसो विमानस्थल र सीमा नाकाहरूमा सेल्फ-सर्भिस किओस्क (self-service kiosks) हुनेछन्, जहाँ यात्रुहरूले आफैँ आफ्नो पासपोर्ट र बायोमेट्रिक डाटा स्क्यान गरेर छिट्टै प्रक्रिया पूरा गर्न सक्नेछन् ।
३. स्ट्याम्पको अन्त्य : यो प्रणाली लागू भएपछि पासपोर्टमा आगमन र प्रस्थानको स्ट्याम्प लगाउने चलन हट्नेछ । यसको सट्टा, सबै विवरण डिजिटल रूपमा प्रणालीमा सुरक्षित रहनेछ, जसले ९० दिनको बसाइ अवधि गणना गर्न पनि सहज बनाउनेछ ।
EES का मुख्य उद्देश्यहरू :
सुधारिएको सीमा नियन्त्रण : स्वचालित प्रणालीले सीमा पार गर्ने प्रक्रियालाई छिटो र प्रभावकारी बनाउनेछ, जसले गर्दा लामो लाइनमा बस्नुपर्ने समस्या कम हुनेछ ।
अवैध बसाइको पहिचान : प्रणालीले कुनै व्यक्ति तोकिएको ९० दिनभन्दा बढी बसेको (overstay) छ कि छैन भनेर सजिलै पत्ता लगाउनेछ ।
सुरक्षा अभिवृद्धि : बायोमेट्रिक डाटाको प्रयोगले नक्कली कागजात र पहिचानको दुरुपयोगलाई रोक्न मद्दत गर्नेछ । यसले आतंकवाद र गम्भीर अपराधविरुद्ध लड्न शेंगेन देशहरूबीचको सहकार्यलाई पनि बलियो बनाउनेछ ।
सदस्य राष्ट्रहरूबीच सूचना आदानप्रदान : शेंगेन क्षेत्रका सबै सदस्य राष्ट्रहरूले यो प्रणालीमार्फत सूचना आदानप्रदान गर्न सक्नेछन्, जसले समग्र सुरक्षा व्यवस्थापनलाई सुदृढ पार्नेछ ।
कसलाई असर गर्छ ?
यो प्रणालीले युरोपेली संघ (EU) बाहिरका ती सबै देशका नागरिकहरूलाई असर गर्नेछ जो पर्यटक, व्यवसायी, वा पारिवारिक भ्रमण जस्ता छोटो अवधिको बसाइका लागि शेंगेन क्षेत्रमा यात्रा गर्छन्। युरोपेली संघका नागरिक वा आवासीय अनुमति प्राप्त व्यक्तिहरूलाई भने यो प्रणालीले असर गर्नेछैन ।
यो प्रणाली ETIAS (European Travel Information and Authorisation System) सँगसँगै काम गर्ने गरी डिजाइन गरिएको छ, जुन भिसा-मुक्त देशका नागरिकहरूका लागि लागू हुने एक अनलाइन यात्रा अनुमति प्रणाली हो । EES सीमामा डाटा संकलन गर्ने प्रणाली हो भने ETIAS यात्रा गर्नुअघि नै अनुमति लिने प्रणाली हो ।
