निकोसिया — विश्वव्यापी गतिशीलता र कर स्वतन्त्रताको मापन गर्ने प्रतिष्ठित ‘नोम्याड पासपोर्ट इन्डेक्स २०२६’ मा साइप्रसको राहदानीले ठूलो फड्को मारेको छ । बुटीक कर तथा आप्रवासन परामर्शदाता संस्था ‘नोम्याड क्यापिटलिस्ट’ द्वारा प्रकाशित दशौं वार्षिक संस्करणको प्रतिवेदन अनुसार, साइप्रस विश्वव्यापी रूपमा पाँचौं स्थानमा पर्न सफल भएको छ । यो नतिजाले साइप्रसलाई लगानीकर्ता र विश्वव्यापी रूपमा सक्रिय नागरिकहरूका लागि एक प्रमुख गन्तव्यको रूपमा स्थापित गरेको छ ।
कुल १०७.५ अंक प्राप्त गर्दै साइप्रसले विश्वका शक्ति राष्ट्रहरू मानिने संयुक्त अधिराज्य (बेलायत) र संयुक्त राज्य अमेरिकालाई समेत पछि पारेको छ । यो वरीयता निर्धारण गर्दा संस्थाले केवल भिसा-मुक्त यात्रालाई मात्र आधार मानेको छैन । यसमा यात्राको सहजता बाहेक नागरिकहरूमाथि लगाइने करको भार, विश्वव्यापी धारणा, दोहोरो नागरिकताको प्रावधान र व्यक्तिगत स्वतन्त्रता गरी पाँच मुख्य स्तम्भहरूलाई गहिरो विश्लेषण गरिएको छ ।
साइप्रसको यो सफलताको मुख्य कारण यसको सन्तुलित र उदार नीतिहरू हुन् । यात्रा पहुँचको दृष्टिकोणले हेर्दा, साइप्रसको राहदानी धारकहरूले १७१ गन्तव्यहरूमा भिसा-मुक्त, आगमनमा भिसा वा इलेक्ट्रोनिक ट्राभल अथोराइजेसन मार्फत सहज यात्रा गर्न सक्छन् । तर, साइप्रसलाई अन्य शक्तिशाली देशहरूभन्दा अगाडि बढाउने प्रमुख कारक भनेको यसको कर प्रणाली र व्यक्तिगत स्वतन्त्रता हो । करको विधामा साइप्रसले ४० अंक प्राप्त गरेको छ, जसले त्यहाँका बासिन्दा नागरिकहरूलाई विदेशी आयमा कर छुट दिने वा कम कर लगाउने अनुकूल नीतिलाई दर्साउँछ ।
प्रतिवेदनले साइप्रसको कानुनी वातावरणको पनि खुलेर प्रशंसा गरेको छ । दोहोरो नागरिकता र व्यक्तिगत स्वतन्त्रता दुवै विधामा साइप्रसले ५० मा ५० अर्थात् पूर्ण अंक हासिल गरेको छ । यसले के देखाउँछ भने, साइप्रसले आफ्ना नागरिकहरूलाई बहुराष्ट्रियताको अधिकार दिन्छ र अनिवार्य सैन्य सेवा वा राज्यको अनावश्यक निगरानी बिना नै उच्च नागरिक स्वतन्त्रता प्रदान गर्दछ । यसबाहेक, अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा साइप्रसका नागरिकहरूलाई हेर्ने दृष्टिकोण (विश्वव्यापी धारणा) मा पनि यसले ४० अंकको सम्मानजनक स्कोर प्राप्त गरेको छ ।
यस वर्षको सूचकांकमा माल्टा १०९ अंकका साथ विश्वकै सबैभन्दा शक्तिशाली राहदानी बन्न सफल भएको छ । त्यसैगरी आयरल्याण्ड, ग्रीस र रोमानिया १०८ अंकका साथ संयुक्त रूपमा दोस्रो स्थानमा रहेका छन् । यी देशहरूकै हाराहारीमा उभिँदै पाँचौं स्थानमा आएको साइप्रसले आफूलाई युरोपेली युनियनको सबैभन्दा प्रतिस्पर्धी राहदानीहरू मध्ये एकको रूपमा प्रमाणित गरेको छ ।
तुलनात्मक रूपमा हेर्दा, परम्परागत शक्ति राष्ट्रहरू यस सूचीमा पछि परेका छन् । संयुक्त अधिराज्य १०२.५ अंकका साथ ३५ औं स्थानमा र संयुक्त राज्य अमेरिका १०० अंकका साथ ४० औं स्थानमा सीमित भएका छन् । अमेरिकाको कमजोर प्रदर्शनको मुख्य कारण यसको कर नीति हो । आफ्ना नागरिकहरू संसारको जुनसुकै कुनामा बसे पनि कर तिर्नुपर्ने अमेरिकी नियमका कारण करको श्रेणीमा अमेरिकाले न्यूनतम १० अंक मात्र प्राप्त गरेको छ । उता सूचीको सबैभन्दा पुछारमा २८ अंकका साथ अफगानिस्तान रहेको छ ।
नोम्याड क्यापिटलिस्टका संस्थापक एन्ड्रयू हेन्डरसनका अनुसार राहदानी अब केवल एक यात्रा कागजात मात्र रहेन, यो व्यक्तिको पहिचान र स्वतन्त्रताको माध्यम बनेको छ । “जहाँ तपाईंलाई राम्रो व्यवहार गरिन्छ, त्यहाँ जानुहोस्” भन्ने दर्शनलाई आत्मसात गरेको यो संस्थाले सन् २०१२ देखि नै लगानीकर्ताहरूलाई करको जोखिम कम गर्न र सम्पत्ति रणनीति निर्माण गर्न मद्दत गर्दै आएको छ ।
सन् २०१७ देखि २०२६ सम्मको तथ्याङ्क विश्लेषण गर्दा एउटा स्पष्ट प्रवृत्ति देखिएको छ : साइप्रस लगायत दक्षिणी र मध्य युरोपेली देशहरू अब ‘वैकल्पिक’ राहदानीबाट सरेर विश्वव्यापी नागरिकहरूका लागि ‘प्रमुख रणनीतिक विकल्प’ बनिसकेका छन् । ईयू भित्रको गतिशीलता, गैर-डोम (Non-Dom) कर सुविधा र खुला दोहोरो नागरिकताको संयोजनले साइप्रसजस्तो सानो टापु राष्ट्रलाई पनि विश्वव्यापी मञ्चमा अब्बल बनाएको छ ।
